Panthera zet zich in voor de bescherming van de jaguar in de Guianas

(Bron foto: Evi Paemelaere)

'Verbeteren van samenleving tussen mens en jaguar is essentieel om te slagen in het behoud van de jaguar'

- Panthera schat aantal jaguars in Suriname op ruim 3.100
- 'De illegale handel in jaguars is zorgwekkend'

De jaguar (Panthera onca/'tigri' genoemd in de Surinaamse volksmond) in Suriname wordt in zijn voortbestaan serieus bedreigd. Niet alleen door oprukkende menselijke activiteiten in het binnenland, zoals goudwinning en houtkap, maar ook en vooral door jacht. Sinds kort is het doorgedrongen bij milieuorganisaties, autoriteiten en politiek, dat er een relatief nieuwe bedreiging is bijgekomen: een groeiende Chinese markt voor met name tanden en botten van de jaguar die gebruikt worden voor medicinale doeleinden. De jaguar lijkt de tijger – die de afgelopen jaar door uiteenlopende maatregelen en campagnes beter wordt beschermd – te hebben vervangen.

De jaguar lijkt daarenboven vogelvrij te zijn in Suriname. Het dier wordt niet beschermd en justitiële autoriteiten laten personen die een jaguar hebben gedood, of zelfs als huisdier houden, ongemoeid.

Er lijkt een dikke deken van lokale (pro-)actieve beschermings desinteresse boven de jaguar in het Surinaamse ongerepte regenwoud te hangen.

De afgelopen weken is er plotseling meer, media-, aandacht voor de jaguar, vooral ingegeven door het in februari dit jaar onderscheppen op de nationale Johan Adolf Pengelluchthaven van een aantal jaguartanden en de arrestatie van drie Chinezen. Die aandacht is goed en kan bijdragen aan een brok bewustwording, dat het niet is toegestaan om de beschermde, bedreigde jaguar te doden.

Maar, van enige bescherming is echter nog steeds nauwelijks sprake en niemand in Suriname weet, ook niet bij benadering, hoe groot, klein, de jaguarpopulatie in het land is. Van de meeste andere landen in Latijns-Amerika is het aantal jaguars daarentegen wèl bekend, zo blijkt uit een recent onderzoek (zie hierna) van onder andere de in de VS gevestigde organisatie Panthera.Uit deze studie blijkt dat het aantal jaguars in Suriname zo'n 3.100 bedraagt.

(Momenteel wordt geschat dat er 173.000 jaguars zijn op het gehele Amerikaanse continent. In Brazilië zijn in totaal ruim 86.800 jaguars, gevolgd door Peru, met zo'n 22.200, Colombia met ongeveer 16.500, Bolivia, met ruim 12.800 en Venezuela met 11.500. De Midden-Amerikaanse landen met de grootste populatie jaguars zijn Mexico (4.343) en Nicaragua (1.476). Er zijn geen gegevens bekend van de Verenigde Staten, El Salvador, Uruguay en Chili.)

Panthera is de enige organisatie ter wereld die zich exclusief bezighoudt met het behoud van de 40 wilde kattensoorten in de wereld en hun ecosystemen.

Gebruik makend van de expertise van de beste kattenbiologen ter wereld, ontwikkelt en implementeert Panthera wereldwijde strategieën voor de meest bedreigde grote katten, waaronder de jaguar. Panthera werkt samen met lokale en internationale no-gouvernementele organisaties, wetenschappelijke instellingen, lokale gemeenschappen, regeringen over de hele wereld en burgers die willen bijdragen aan een toekomst voor wilde katachtigen. Het Jaguar Corridor Initiatief van Panthera is het enige programma dat jaguars probeert te beschermen over hun gehele bereik van zes miljoen km2. In samenwerking met regeringen, bedrijven en lokale gemeenschappen werkt het Jaguar Corridor Initiatief aan het behoud van de genetische integriteit van de jaguar door kern jaguarpopulaties in menselijke landschappen van noord Mexico tot Argentinië op elkaar aan te laten sluiten en te beschermen, gebaseerd op een multidimensionaal proces. Land voor land beginnen de wetenschappers van Panthera met het in kaart brengen van de aanwezigheid van de jaguar en de corridors waarin ze leven en bewegen.

Momenteel wordt in Zuid-Amerika het Jaguar Corridor Initiatief uitgevoerd in Argentinië, Bolivia, Brazilië, Colombia, Guyana en Venezuela. Memoranda of Understanding zijn ondertekend met de regeringen van Colombia en Guyana.

Dr. Evi Paemelaere is de Guyana Jaguar Programma Landen Coördinatrice bij Panthera en onderhoudt onder andere regelmatig contact met milieuorganisaties in Suriname.

Suriname Mirror heeft haar benaderd over de dreigingen waaraan de jaguar in Suriname wordt blootgesteld en over het feit dat de jaguar nauwelijks wordt beschermd terwijl er sprake is van een toenemende jacht op het dier en niemand enig zicht heeft op de populatiegrootte en over de inspanningen van Panthera om de jaguar te beschermen.

Op de vraag of Panthera onderzoek in Suriname heeft gedaan naar de jaguar antwoordt Paemelaere vanuit Colombia:

'Panthera heeft zijn onderzoek in eerste instantie gericht op Guyana. De situatie in Guyana en Suriname lijkt erg op elkaar qua habitat, bevolkingsspreiding en potentiële dreigingen. Via contacten in Suriname, hebben we bijkomende informatie over Suriname. Densiteitsschattingen van Suriname hebben we niet direct, maar kunnen we wel afleiden uit habitat en landsgebruik en onze kennis uit Guyana en andere landen. Dit is inderdaad slechts een benadering.'

(Bron foto: Evi Paemelaere)

'Hoewel het schatten van populaties en opvolging van deze om veranderingen te detecteren erg belangrijk is, is het management van jaguars afhankelijk van de mensen die wonen in het leefgebied van de jaguar, en de houding die deze mensen aannemen tegenover de jaguar. Met wetenschappelijke gegevens kunnen we veranderingen aantonen en educatie naar mensen toe ondersteunen. Het verbeteren van samenleving tussen mens en jaguar is essentieel om te slagen in het behoud van de jaguar.'

Zijn er plannen voor een jaguar corridor in Suriname?

'Jaguar corridors zijn bestaande habitats met eigenschappen die de jaguar toelaten er al dan niet tijdelijk te leven en zich erdoor te verplaatsen om zo populaties verbinden. In de Guianas is de connectiviteit van het leefgebied nog steeds goed onderhouden. Panthera heeft kaarten ontwikkeld op basis van jaguar biologie die aangeven waar jaguars het meest waarschijnlijk kunnen leven en zich voortplanten (zogenaamde JCU’s of Jaguar Behoudseenheden, 'Jaguar Conservation Units'), en waar ze tussen deze JCU's kunnen passeren.

Voor Guyana hebben we dit model herzien op basis van onze onderzoeksgegevens en kennis over ontwikkelingsplannen in het land. Voor Suriname hebben we het corridormodel niet

specifiek opnieuw ontworpen. Niettemin zouden de inspanningen zich daar vooral concentreren op het zuiden van Suriname.'

Heeft Panthera nu plannen om in Suriname te handelen?

'Panthera zal Suriname integreren als onderdeel van het Guyanese Schild, in plaats van zich te concentreren op individuele landen. Dit wordt gerechtvaardigd door de unieke geografie van het Schild, en overeenkomsten tussen de landen, evenals vanuit een standpunt van connectiviteit op landschapsniveau.'

Hoe wordt een corridor gecontroleerd?

'Een corridor wordt niet per se gecontroleerd. Het is een bestaande functie die wordt bewaard of geïmplementeerd. Een bestaande verbinding kan worden behouden door samenwerking met mensen die het land bezitten en gebruiken. Panthera wil proactief zijn met de corridors en samenwerken met partners en landeigenaren om te helpen voorkomen dat belangrijke corridors verdwijnen.'

Hoe zien Evi Paemelaere en Panthera de toekomst van de jaguar?

'Voor de jaguar kan er nog erg veel gedaan worden in vergelijking met andere grote katachtigen, zoals de tijger. Wat er nodig is, is dat de pro-actieve aanpak in natuurbehoud door het grote publiek wordt toegejuicht. Veel fondsen gaan naar diersoorten die op de brink van extinctie staan, en dat is natuurlijk ook belangrijk. Voor soorten zoals jaguars, die duidelijk bedreigd zijn, maar talrijker dan bijvoorbeeld tijgers, is er helaas minder aandacht. Dat maakt ons werk moeilijker en trager, terwijl we net nu heel veel zouden kunnen doen om te voorkomen dat de jaguar dat dieptepunt bereikt. Voorkomen is beter dan genezen is in natuurbehoud ook zeker waar. Langzaamaan lijkt er wat verandering in te komen en is er meer aandacht voor de jaguar, en het kan dus zeker de positieve richting uitgaan.' 

'De illegale handel in jaguars is zorgwekkend, gezien dit een veel wijdere aanpak vraagt dan andere bedreigingen, zoals conflict en habitat degradatie. Je zit immers met culturen en markten voor die producten die ver staan van het leefgebied van de jaguar.'

Terwijl Evi Paemelaere en Panthera in relatieve stilte werken aan de bescherming van de jaguar in de Guianas, blijft de jaguar in Suriname zijn leven niet zeker.....

(Suriname Mirror)